سال‌واژه‌ی ۴۰۴: تاب‌آوری
اصلن چرا «تاب‌آوری»؟
این دوّمین باری‌ست که سال را با یک واژه‌ی راه‌نما می‌آغازم. نه واژه‌ای شعارگونه یا آرزومحور، که سنجه‌ای برای پیش‌برد مسیر ذهنی‌ام در آن سال باشد. سال ۴۰۳ را «ابتکار» نامیدم و در پایان، آن را درگیر «دست‌وپا زدن» یافتم. حالا که ۴۰۴ در پیش است، واژه‌ای که بیش از هر چیز در ذهنم تکرار می‌شود، «تاب‌آوری» است.
تاب‌آوری، در نگاه نخست، به‌معنای دوام‌آوردن در برابر سختی‌هاست. که برای من، چیزی فراتر از سازگاری صِرف است. تاب‌آوری یعنی باورنداشتن شکست، نه به‌این معنا که زمین نخوری، به‌این معنا که پس از افتادن، دوباره برخیزی. یعنی آموختن از خطاها، یعنی سازگاری با زندگی.
امّا چرا «تاب‌آوری»؟ پاسخ در سالی نهفته‌ست که پشت‌سر گذاشته‌ام.
تاب‌آوری از دریچه‌ی تجربه‌ی شخصی
سال ۴۰۳ از همان ابتدا، برایم سالی بود که جسمم با من سر ناسازگاری برداشت. زانوهایم که سال‌ها دردشان را به‌دوش می‌کشیدم، هم‌چنان سمج و ول‌نکن ماندند. گوش چپم را به تیغ جرّاحی سپردم و فهمیدم گوش راستم هم تعریف چندانی ندارد. دوتا از دیسک‌های گردنم بیرون زدند و اسپاسم‌های مداوم، روزها و شب‌هایم را بر من زهر کرد. در کنار همه‌ی این‌ها، خوابم هم یاغی شد: نه درست می‌خوابیدم، نه درست بیدار می‌شدم، نه درست بیدار بودم و نه درست به خواب می‌رفتم.
در تمام این روزها، به این فکر می‌کردم که «چطور می‌توانم به زندگی ادامه دهم، بی‌آن‌که زیر فشار جسمی و روانی درهم بشکنم؟ آیا تاب می‌آورم؟»
صبر یا سازگاری؟
تاب‌آوری از آن واژه‌هایی‌ست که گاهی به‌اشتباه، با «سازگاری محض» یکی گرفته می‌شود. امّا تاب‌آوری نه صرفن صبر است، نه رکود؛ بل‌که هنر تطبیق و رشد در مواجهه با سختی‌هاست.
تعریف روان‌شناسی از تاب‌آوری
طبق تعریف انجمن روان‌شناسان آمریکا (APA):
تاب‌آوری، توانایی سازگاری ثمربخش با تجربیات دشوار و چالش‌برانگیز زندگی‌ست، به‌ویژه از راه کنش‌پذیری ذهنی، عاطفی و رفتاری، و برابرسازی خود با خواسته‌های بیرونی و درونی.
اینکه چگونه بتوانیم تاب‌آوری را در زندگی شخصی تقویت کنیم، خودش چالشی بزرگ است. من در سال ۴۰۳، بارها بین «بی‌تابی» و «بردباری» در نوسان بودم. گاهی فقط به‌امید تمام‌شدن روزها، می‌نشستم و گاهی راهی برای سازش می‌یافتم. سال جدید را فرصت مناسبی دیدم برای یادگیری بهتر این مهارت.
چالش‌های تاب‌آوری در زندگی روزمره
تاب‌آوری روی کاغذ ساده به‌نظر می‌رسد، امّا در عمل، کاری دشوار است. وقتی با دردهای جسمی از خواب بیدار می‌شوی، یا وقتی برنامه‌هایت به‌دلیل شرایط بیرونی نقش‌بر‌آب می‌شوند، تاب‌آوری ناگهان مفهومی مبهم و دور از دست‌رس به‌نظر می‌رسد.
بزرگ‌ترین چالش این است که چگونه در لحظات سخت، بین «بی‌تابی» و «بردباری» تعادل برقرار کنیم. آیا باید با سرسختی، مشکلات را نادیده بگیریم یا بپذیریم و با آن‌ها کنار بیاییم؟ چطور می‌توانیم بدون اینکه فرسوده شویم، هم‌چنان ادامه دهیم؟ این پرسش‌ها چیزی‌ست که در سال جدید می‌خواهم به آن‌ها بیشتر بیندیشم.
آزمونی برای ۴۰۴
و حالا، سال ۴۰۴. سالی که قرار است با مفهوم «تاب‌آوری» آغاز شود.
نمی‌دانم در پایان این سال، این واژه برایم چه معنایی خواهد داشت. آیا واقعن تاب می‌آورم؟ آیا در برابر چالش‌های جدید، انعطاف‌پذیر خواهم بود؟ آیا می‌توانم میان آزمون‌ها و فشارها، تعادلم را حفظ کنم؟
شاید، همان‌طور که «ابتکار» و «دست‌وپا زدن» در هم تنیده بودند، تاب‌آوری نیز مفهومی سیّال باشد که معنای دقیق‌ترش را در طول مسیر دریابم.
پرسشی برای خوانندگان
📌 و تو؟ اگر قرار بود برای سال پیش رویت یک واژه انتخاب کنی، چه می‌بود؟ آیا تابه‌حال به چنین چیزی فکر کرده‌ای؟ کنج‌کاوم بدانم سال‌واژه‌ی ۴۰۴ تو چه خواهد بود.